تبادل
لینک هوشمند
حافظه و تغذیه از دیدگاه طب سنتی ایران
پیشینیان می‌پنداشتند كه مواد غذایی در اثر ترشحات دهان، معده، روده‌ها، كبد و لوزالمعده دچار تغییرات و استحالاتی شده و سرانجام به صورت كشكاب در‌می‌آید. كشكاب از راه روده‌ها جذب و به وسیله عروق به كبد می‌رود.
احتمالا با دانش‌آموزان باهوش و زرنگی كه به هنگام امتحانات دچار فراموشی شده و هرچه را كه خوانده‌اند از یاد می‌برند، برخورد كرده‌اید. شیوه‌های گوناگونی برای تقویت حافظه وجود دارد. كارشناسان تغذیه نیز رژیم‌های غذایی مختلفی را برای تقویت حافظه پیشنهاد می‌كنند.
طب سنتی ایران نیز با نگاهی عمیق به این موضوع پرداخته و ثابت كرده است كه رابطه مستقیمی بین نوع تغذیه و حافظه آدمی وجود دارد. روانشناسان و پزشكان آلوپاتیك استرس را عامل اصلی این عارضه عنوان می‌كنند، در حالی كه درمان استرس به تنهایی به بهبود شرایط كمك نمی‌كند.
پیشینیان می‌پنداشتند كه مواد غذایی در اثر ترشحات دهان، معده، روده‌ها، كبد و لوزالمعده دچار تغییرات و استحالاتی شده و سرانجام به صورت كشكاب در‌می‌آید. كشكاب از راه روده‌ها جذب و به وسیله عروق به كبد می‌رود. كبد در اثر اعمال طبیعی خود آن را پخته و یا تغییراتی به ۴ شكل متفاوت در می‌آورد.
بدن انسان از ۴ خلط تشكیل شده كه هر یك به نوبه خود وظایفی در بدن دارند كه به شرح زیر است:
▪ گونه اول كه مانند گل كدر، تار و سنگین است سودا نامیده میشود. سودا طبعی سرد و خشك دارد. افزایش سودا در بدن لاغری، تیرگی رنگ پوست (متمایل به سیاهی)، غلظت خون، سوزش معده، اشتهای كاذب و فزونی فكر و خیال را به همراه دارد. و رویاهای شخص در خواب توام با وحشت و تاریكی است.
▪ بلغم، ماده لزج سفید رنگی است كه نسبتا سبكتر بوده و روی سودا قرار میگیرد. افزایش بلغم موجب سپیدی، نرمی و سستی پوست، ضعف گوارش، آروغ ترش، خواب بسیار، كندی حواس، ریزش لعاب دهان و آب بینی رقیق و غیر سوزان میشود. شخص در خواب و رویا باران، برف و آب می‌بیند. قدما طبیعت چنین فردی را سرد و تر می‌نامیدند.
▪ خلط سوم ماده قرمز رنگی است كه خون نامیده میشود. خون بدون هیچ تغییری و بلاواسطه صرف تغذیه بدن میشود. چنانچه اندازه این خلط در بدن بیش از حد طبیعی باشد؛ رنگ بدن به سرخی گراییده و شخص احساس می‌كند زبانش سنگین‌تر شده است. سستی و كاهلی اعضا، دهان‌دره و خمیازه، كندی حواس، بروز برخی جوش‌ها در بدن، گاهی خون‌ریزی لثه‌ها و بینی از عوارض افزایش خلط خون در بدن است. در این حالت رویاهای شخص سرخ و خونین است و طبیعت بیمار گرم و تر.
▪ خلط چهارم ماده زردرنگی است كه از دیگر خلط‌ها سبكتر بوده و صفرا نام دارد. اگر صفرا از حد خود تجاوز كند رنگ بدن و چشم‌ها به زردی گراییده، بینی خشك و زبان نیز زبر و خشك میشود. تشنگی، تهوع، قی، سوزش معده و بی‌میلی به غذا از سایر عوارض افزایش خلط صفرا در بدن است. خواب شخص نیز با مناظری از گرما و آتش توام است. در چنین حالتی طبیعت بیمار گرم و خشك است.
● اثرات بلغم در مغز
همان‌طور كه گفته شد قدما معتقد بودند افزایش رطوبت و سردی در مغز باعث سستی و تنبلی دماغ، كندی ذهن، تفكر و حواس شده شخص را به فراموشی دچار می‌كند. هر قدر رطوبت و خلط بلغم در سر بیشتر جمع شود، به همان نسبت فراموشی افزایش، تیزهوشی و قوه ادراك كاهش می‌یابد به طوری كه شخص كاملا فاقد هرگونه فهم و شعور می‌گردد. در این حالت فراموشی با سنگینی سر و ترشحات بینی همراه است.
به‌علاوه وجود رطوبت در سر موجب سرگیجه، تشنج، سكته، صرع و … می‌گردد. طبیعی است از بین بردن رطوبت، عوارض گفته شده را از بین می‌برد.
خوردن بعضی از غذاها كه اصطلاحا سرد و تر نامیده می‌شوند، موجب تولید رطوبت و بلغم در بدن میشود. برخی از غذاهای سرد و تر عبارتند از: ماست، خیار، هندوانه، كاهو، آلو، اسفناج، نارنج، پرتقال، برنج، گوشت گاو، گوشت بز، گوشت خروس.
افرادی كه طبیعت معتدل دارند با خوردن غذاهای سرد و تر، طبیعتشان به سردی و تری متمایل میشود و اگر خوردن غذاهای سرد و تر چند روز ادامه داشته باشد سستی، تنبلی و ضعف قوه تفكر در آنها پدیدار شده، به فراموشی دچار می‌شوند.
گاهی دانش‌آموزان زرنگ، یك روز پس از درس معلم، علی‌رغم آن كه به اندازه كافی تمرین كرده و به حافظه خود نیز اطمینان دارند، آموخته‌هایشان را از یاد می‌برند. بررسی‌ها نشان داده، این دانش‌آموزان شب قبل، برنج و ماست مصرف كرده‌اند.
در این حالت ماست و برنج در بدن رطوبت و سردی ایجاد كرده، در كلاس درس به واسطه هیجان عصبی، رطوبت به مغز روی آورده، رابطه مراكز حافظه و تكلم را كند و سپس قطع نموده است. هنگام سكته مغزی نیز همین اتفاق می‌افتد با این تفاوت كه در این‌جا رطوبت دور مراكز حافظه و تكلم را گرفته، مانع جریان ارتباطی بین آنها شده ولی خرابی ایجاد نكرده است.
شایسته است اولیای دانش‌آموزان به طبیعت فرزندانشان و تاثیر غذاهای گوناگون در جسم، روحیه و جان آنها توجه داشته باشند. همچنین باید بدانند كه غذاهای مختلف اثرات متفاوتی به روی ترشحات غدد درونی و كاركرد آنها دارند.
